KADAVRA BÖBREK NAKLİ BEKLEME LİSTESİNE KAYIT
Kadavra böbrek denildiğinde geçirilmiş bir kaza veya hastalık sonucu beyine kan akımının tamamen kesildiği ve geri dönüşü mümkün olmayan beyin hasarı geliştiği tespit edilen, yani tıbben ölmüş olduğu kabul edilen kişilerden kazanılan böbrek kastedilmektedir. Ancak bu kişinin solunum cihazı ve yoğun bakım tedavisi desteği ile solunum fonksiyonu ve organlara kan dolaşımının devamı sağlanır. Kadavra böbrek vericisinin tüm organlarının hasar görmemesi için kan dolaşımının bozulmamasına özen gösterilir. Kan basıncının aşırı düşmesi, akciğer problemi sebebiyle dokuların oksijenizasyonunun bozulması gibi problemler sebebiyle organlar olumsuz etkilenebilir. Böbrekler çıkarıldıktan sonra doku hasarının azaltılması için soğuk ortamda bekletilerek metabolizması yavaşlatılır. Soğuk ortamda saklanan böbreğin çıkarıldıktan 24 saat içersinde alıcıya nakledilmesi gereklidir.
Bir hastanede kadavra böbrek bağışı olduğunda, o merkezde sorumlu olan koordinatör tüm bilgileri bölge koordinasyon merkezine(BKM) bildirir. Ankara, İzmir, İstanbul, Antalya, Adana, Kayseri olmak üzere 6 bölge koordinasyon merkezi Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezine(UKM) bilgileri ulaştırır. Böbrek dağıtımı UKM tarafından Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesinde yapılan eşleştirme ve puanlamaya göre yapılır. Sağlık Bakanlığı Ulusal Bekleme Listesinin kriterlerine göre alıcının tespitinde kan gurubu, doku tipleri uyumu,yaşı,diyalize girme süreleri ve listede bulunduğu süre önemli belirleyici faktörlerdir. Bu bilgisayar programı böbreğin çıkmış olduğu bölgedeki hastalar arasında bir listeleme yapar. Bu listeleme sonunda böbreğin en uygun olduğu hastaya takılmak üzere böbrek hastanın kayıtlı olduğu merkeze organı gönderir.
Bakanlığın belirtmiş olduğu listede ilk hastaya böbrek nakledilmelidir. Bu mümkün olmaz ise listedeki ikinci, üçüncü diye sıradaki hastalar değerlendirilmelidir. Listede ön sırada çıkan bir hastaya böbrek verilmeyecek olur ise bunun sebebini organ nakli merkezi bakanlığa bildirmek ile yükümlüdür. Bu sebeple bir kadavra organın nakledileceği hasta tespit edilirken kimsenin bir başkasının önüne geçmesi gibi bir durum söz konusu olamaz.
Bir kadavra böbrek nakledileceği zaman bakanlığın gönderdiği listenin en üst sırasındaki üç - dört hastanın çağırılması gerekebilir. Kadavra böbrek günün her saatinde ortaya çıkabilir. Bu durumda bakanlığın belirlemiş olduğu listedeki ilk hastalar bilgilendirilerek merkeze çağırılır. Hastaların sağlık açısından uygunluğu değerlendirilir. Bu arada hastalardan kan alınarak doku labaratuarına ulaştırılır. Doku labratuarında verici ile alıcının kanı karşılaştırılarak (Crossmatch testi) alıcının bağışıklık sisteminde vericiye karşı bir reaksiyon olmadığından emin olunur. Gerek Crossmatch testinin uygun olmama riski gerekse çağırılan hastalarda sağlık problemi olabilme olasılığı sebebiyle, nakledilecek bir böbrek için birden çok hasta çağırılmaktadır.
Kadavra listesine kayıt olmak için; öncelikle bir organ nakli merkezine başvurarak Organ Nakil koordinatörü ile görüşme yapmalısınız. Görüşmeye gelirken bazı tetkiklerinizi yanızda getirmeniz işlemlerinizi daha kolaylaşacaktır (kimlik,kan gurubu,biokimya tetkikleri hepatit markerlerı, akciğer grafisi, elektrokardiyografi; ekokardiyografi, üst batın ultrasonu ve epikriz). Görüşme sırasında Organ Nakli Koordinatörü ve organ nakli cerrahı tarafından bilgilendiriliceksiniz. Geşmiş sağlık durumunuz hakkında detaylı bilgileriniz alınacak. Kan tetkiklerini hastanemizde yaptırdıktan sonra nefroloji muayenesi için randevu alıcaksınız Nefroloji muayenesi sonrasında ileri tetkik ve uzman konsültasyonları yapılacaktır. Dosyanız konsey toplantısında incelendikten sonra uygun bulunduğunuzda Doku ve PRA (Panel Reaktif Antikor) tetkikleriniz yapılarak kadavra listesine alınacak ve Sağlık Bakanlığı Ulusal Bekleme Listesine kayıt olduğunuz size bildirilecektir .Bekleme listesinde iken altı ay da bir PRA, Nefroloji muayenesi, hepatit B, hepati C taşıyıcısı iseniz Gastroentroloji bölümü tarafından muayenenizin tekrarlanması gereklidir. Nefroloji kontrolüne gelirken son yapılan biokimya, seroloji testlerinizi ve yakın zamanda çekilen EKG film ve ultrasonlarınızı getirmeniz durumunda işlemler kolaylaşacaktır. Bekleme süresinde gelişecek problemlerden transplant koordinatörümüzü bilgilendirmek hastanın sorumluluğudur. Transplant ekibimiz, en iyi şartlarda en uygun böbreği size nakletme prensibi ile çalışmaktadır. Sizin de aynı hassasiyetle başarılı olunması için destek olmanız gereklidir.
Bu sebeple nakil merkezine bildirmeniz gereken durumlar şunlardır:
· Herhangi bir sebeple hastaneye yatarak tetkik veya tedavi gördüyseniz
· Herhangi bir enfeksiyon hastalığınız var ise
· Kan veya kan ürünü aldıysanız
· Adres veya telefon numarası değişikliği olmuş ise
· Uzun süreli şehir dışında olacaksanız
Organ nakli için listede bekleyen hastalara çok gerekli olmadıkça kan ve kan ürünü transfüzyonu yapılmaması çok önemlidir.Çünkü kan ve kan ürünü transfüzyonu sırasında bağışıklık sisteminiz başka insanların dokuları ile karşı karşıya gelir ve bu sebeple gelişebilecek aşırı duyarlılık sebebiyle nakledilecek böbreğin hemen red olması problemi gelişebilir. Bu durumdaki hastaların böbrek nakli olması çok problemli olabilir.
KADAVRADAN ORGAN NAKLİ İÇİN ÇAĞIRILDIĞINIZDA;
-En kısa sürede nakil merkezine ulaşmanız gerekmektedir.
-Size haber verildikten sonra yemek yemeyiniz,su içmeyiniz.
-Sosyal güvenceniz ile ilgili evraklarınızı ve kimliğinizi yanınıza alınız.
-Kullandığınız ilaçları ve evinizde var ise son yapılan tetkiklerinizi yanınıza alınız.
-Unutmayınız ki kadavra için çağırıldığınızda böbreğin size takılacağı konusunda bir söz verilmemiştir.Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesi puan durumunun yüksek olması ve tıbbi uygunluğun olması durumunda nakil gerçekleştirilicektir.
NAKİL MERKEZİNİ DEĞİŞTİRMEK İSTEYEN HASTALAR;
Böbrek bekleyen hastalar Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesine sadece tek bir merkezden girebilirler. Ancak hastalar bu listeye girecekleri merkezi seçmeke serbesttir ve istedikleri zaman ulusal listede kayıtlı olduğu merkezi değiştirebilirler. Kaydını başka bir nakil merkezine aldırmak isteyen hastaların böbrek nakli olmayı tercih ettikleri nakil merkezinin Organ Nakli Koordinatörüne başvurmaları yeterlidir. Burada ilgili merkeze verecekleri bir dilekçe ile merkez değişikliği isteklerini Bakanlığa bildirilmesi sonrası listede merkez değişikliği yapılmaktadır.
SORULARLA KADAVRA BÖBREK NAKLİ
1.TÜM NAKİL MERKEZLERİNE KAYIT OLABİLİYORMUYUZ?
Hayır. Ulusal listeye tek bir merkezden girilebilir, ancak istediğiniz zaman girdiğiniz merkezi değiştirebilirsiniz.
2.ÖLEN KİŞİLERDEN ORGAN NAKLİ YAPILABİLİRMİ?
Hayır. Yoğun bakımda beyin ölümü gelişmiş olan ancak kalbi halen atmakta olan yaşamla bağdaşmayan durumda nakil için organlar kullanılabilir.
3.BEYİN ÖLÜMÜYLE BİTKİSEL HAYAT ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Beyin ölümü gerçekleşen bir kişide boyundan daha yukarıya kan akımı tamamen durmuş olur. Ancak yoğun bakımdaki müdahalelerle vücudun kan dolaşımının sağlandığı yaşamla bağdaşmayan bir durum söz konusudur.bitkisel hayatta ise beyin kan dolaşımı varken beyin fonksiyonlarını gösteremez.bu iki durum nöroloji doktoru tarafından kesin bir sakilde ayırt edilebilir.
4.ORGAN ÇIKTIĞINDA İLK NEREYE HABER VERİLİYOR?
İlk olarak sağlık bakanlığının her hastaneye atamış olduğu koordinatörler vasıtasıyla ulusal koordinasyon merkezine haber veriliyor.Daha sonra o bölgede ilgili nakil merkezi koordinatörüne bilgi veriliyor.
5.HAVUZ SİSTEMİ NEDİR?
Bir organ nakli merkezi organların kazanılmasından sorumlu olduğu kadavradan gelen böbreklerin bir tanesini kendi merkezinde listede bulunan hastaları için kullanırken diğer böbrek havuz sistemine yani Ulusal bekleme listesine sunulur. Ulusal listeye sunulan böbrek bilgisayar programına göre listede ilk sırada çıkan hastaya nakledilmek üzere hastanın kayıtlı olduğu organ nakli merkezine gönderilir.
6.SAĞLIK BAKANLIĞI DENETİMİNDE Mİ ORGAN DAĞILIMI OLUYOR?
Evet sistem en tepede Sağlık Bakanlığına bağlanmıştır. Sağlık Bakanlığı bünyesinde Ulusal Koordinasyon Merkezi Kurulmuştur. Bu merkezin altında 7 coğrafi bölgeye ayrılmış olan Bölge Koordinasyon Merkezleri bulunur. Herhangi bir yerde bulunan organ önce bölge merkezine oradan da ulusal merkeze bildirilir. Ülke genelinde acil hastaların listelendiği yer ulusal merkezdir. Bu acil hastalara uyuyorsa ilgili merkezlere, uymuyorsa da öncelikle bulunduğu bölge içinde olmak üzere diğer merkezlere gönderilir. Acil hasta kriterlerini ve dağıtım prensiplerini oluşturmak üzere de bilim kurulları teşkil edilmiştir. Bu bilim kurulları bakanlık içinden değil, üniversite öğretim üyelerinden teşkil edilmiştir. Bu uygulama sayesinde organizasyon ne sadece devlete bağımlı ne de sadece üniversiteler ve transplantasyon merkezlerine bağlı kaldığından olabilecek herhangi bir usulsüz uygulamanın da önüne geçilmiş olur.
7.KADAVRA ÇIKTIĞINDA KAÇ KİŞİ ÇAĞIRILIYOR?
Bir kadavra böbrek çıktığında 3-4 kişinin çağırılması gerekir. Çünkü alıcıların önce yapılan cross tetkiki olumsuz çıkabilir veya alıcı o gün için enfeksiyon gibi nedenlerle nakile uygun olmayabilir.
8.KADAVRA BÖBREĞİN KİME TAKILACAĞI NASIL BELİRLENİYOR?
Alıcının kan grubu,doku uyumu,yaşı,diyalizde geçirdiği süre,listeye girdiği sürenin uzunluğu başta olmak üzere bilgisayar programından çıkan sıralamaya göre kime takılacağı planlanır.
9.KADAVRA LİSTESİNE GİRDİĞİMDE NE KADAR BEKLERİM?
Aylar içersinde size uygun böbrek çıkabileceği gibi yıllarca beklemenizde gerekebilir.
10.İLERİ YAŞTAYIM LİSTEDEKİ GENÇ HASTALAR VARKEN BENİM ŞANSIM NEDİR
Böbreğin yaşlı birinden gelmesi durumunda uygun yaştaki kişilere nakil yapılması planlandığından her yaşta kadavradan nakil olmak mümkündür.
11.ŞEHİR DIŞINDA YAŞIYORUM KADAVRA LİSTESİNE KAYIT OLABİLİRMİYİM?
Evet olabilirsiniz.ancak sizi merkezimize çağırdığımızda 2-3 saat içinde gelebilecek uzaklıkta olmanız önemlidir.
12.CANLI VERİCİ ADAYLARIM VAR AMA KADAVRA LİSTESİNE GİRMEK İSTİYORUM?
Eğer vericiniz var ise listede uzun yıllar beklememek ve daha başarılı, uzun yıllar çalışan bir böbrek nakli olabilmek için canlıdan böbrek nakli daha uygun bir seçenektir. Kadavra listesinde bekleyen çok hasta olduğu göz önünde tutulursa canlıdan böbrek nakli olma şansı olmayan hastalara kadavra nakli önerilmelidir.
13.KADAVRA İÇİN ÇAĞIRILDIĞIMDA NELER YAPILACAK?
İlk olarak cross tetkiki için kan vermeniz gerekiyor. Yaklaşık 4-5 saat süren bu tetkikin uygun çıkması durumunda böbrek nakli olabilirsiniz.